Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

regum C

  • 1 ultima ratio (regum)

    • ultima ratio (regum) the final argument (of kings), i.e. declaring the war последний довод (королей), т.е. объявление войны

    English-Russian mini useful dictionary > ultima ratio (regum)

  • 2 ultima ratio (regum)

    • ultima ratio (regum) the final argument (of kings), i.e. declaring the war последний довод (королей), т.е. объявление войны

    English-Russian mini useful dictionary > ultima ratio (regum)

  • 3 Ultima ratio regum

    "Последний довод королей", "Последнее средство королей".

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ultima ratio regum

  • 4 Gesta Regum Anglorum

    Латинский язык: Deeds of the English Kings

    Универсальный англо-русский словарь > Gesta Regum Anglorum

  • 5 Ultima ratio regum

    Latin Quotes (Latin to English) > Ultima ratio regum

  • 6 última ratio régum

       último argumento de los reyes
       ◘ Divisa que hizo grabar Luis XIV de Francia en sus cañones.

    Locuciones latinas > última ratio régum

  • 7 rex [1]

    1. rēx, rēgis, m. ( von rego, gallisch rīx in Orgetorīx usw., altind. rājān, got. reiks, ahd. rīhhi, mächtig), der Leiter, Regierer eines Staates, der König, Fürst, Regent, I) eig.: rex Deiotarus u. Deiotarus rex, Cic.: Alexander rex, Cic. u. Sall. fr.: Amulius rex Albanus, Liv.: rex vetustissimus, Iustin.: reges tragici (in der Tragödie), Theaterkönige, Iustin. – rex regum, von Agamemnon, Liv. 45, 27, 9. Vell. 1, 1, 2; bei den Römern vorzugsw. v. Partherkönig (wie bei den Griechen ὁ μέγας βασιλεύς v. Perserkönig), Suet. Cal. 5 (so wohl auch regum rex regalior, Plaut. capt. 825): u. so bl. rex vorzugsw. v. Perserkönig (wie im Griech. βασιλεύς), Ter. heaut. 117. Nep. Milt. 7, 5: regem deligere, creare, constituere, Cic.: alqm appellare regem, den königlichen Titel beilegen, Cic.: sub rege esse (stehen), Liv. – poet. attrib., herrschend, regierend, populus late rex, Verg. Aen. 1, 21. – II) übtr.: 1) als Bezeichnung mancher Götter, rex divûm atque hominum, r. deorum, v. Jupiter, Verg.: rex aquarum, v. Neptun Ov.: rex Stygius, v. Pluto, Verg.; dah. regis solium, des Pluto, Verg. – 2) reges, der König und seine Gemahlin, das Königspaar (s. M. Müller Liv. 1, 39, 2), reges excitos, Liv.: Ptolemaeus Cleopatraque reges, Liv. – od. die königliche Familie, ne quis eum motum regibus nuntiaret, Liv.: direptis bonis regum, Liv. – od. die königlichen Prinzen od. Kinder, reges Syriae, regis Antiochi filius, Cic.: rex Epiphanes, Prinz, Tac.: controversiae regum, Caes. – 3) zur Zeit der Republik, nach Vertreibung des letzten Königs, oft als gehässige Benennung, Despot, unumschränkter Herrscher, rex populi Rom., d.i. Cäsar, Cic. de off. 3, 84: decem reges aerarii etc., von den zehn Kommissarien, um den Rullus verhaßt zu machen, Cic. de lege agr. 2, 15. – 4) in der Religionssprache, rex sacrorum, sacrificiorum, Cic., od. rex sacrificus, Liv., od. rex sacrificulus, Liv., ein dem Pontifex Maximus untergebener Priester, der die Opfer verrichten mußte, die früher die Könige verrichteten (s. Weißenb. u. M. Müller Liv. 2, 2, 1): r. Nemorensis, Opferpriester der Diana von Aricia, Suet. Cal. 35, 3. – 5) im allg., wie KönigHaupt, Oberhaupt, Machthaber, Lenker, a) v. Tieren, wie r. ferarum, v. Löwen, Phaedr.: r. apum, Scriptt. r. r. u. Verg.: r. avium, v. trochilus (w. s.), Plin.: v. Adler, Plin. – u. v. Flüssen, wie v. Eridanus, als Hauptfluß Italiens, Verg. – b) vom Beschützer, Patron der Schmarotzer, Plaut., Ter., Hor. u.a. – c) jeder Mächtige, Reiche, Vornehme, der mächtige, reiche Patron (s. Brix Plaut. capt. 90), meus rex potitus est hostium, Plaut.: rex eris, si etc., Hor.: r. causarum, der alle Prozesse gewinnt, von einem großen Redner, Ascon.: regem me esse oportuit! ich sollte ein reicher Mann sein! Ter.: dah. reges, von den Freunden des damals vielvermögenden Cäsar, große (hohe) Herren, Cic. ep. 9, 19, 1. – d) der Leiter eines Jünglings, der Jugendführer, Erzieher, pueritiae, Hor. carm. 1, 36, 8. – e) rex mensae (wie im Griech. βασιλεύς = συμποσίαρχος), der Zechmeister bei dem Gastmahle od. Trinkgelage, Macr. sat. 2, 1, 3: so auch rex convivii, Sidon. epist. 9, 13, 4: im Zshg. bl. rex, Prud. cath. 9, 30. – / Genet. rege, Corp. inscr. Lat. 6, 5639 = 12, 1334a. – Genet. Plur. regerum, Cn. Gell. bei Charis. 54, 26.

    lateinisch-deutsches > rex [1]

  • 8 rex

    1. rēx, rēgis, m. ( von rego, gallisch rīx in Orgetorīx usw., altind. rājān, got. reiks, ahd. rīhhi, mächtig), der Leiter, Regierer eines Staates, der König, Fürst, Regent, I) eig.: rex Deiotarus u. Deiotarus rex, Cic.: Alexander rex, Cic. u. Sall. fr.: Amulius rex Albanus, Liv.: rex vetustissimus, Iustin.: reges tragici (in der Tragödie), Theaterkönige, Iustin. – rex regum, von Agamemnon, Liv. 45, 27, 9. Vell. 1, 1, 2; bei den Römern vorzugsw. v. Partherkönig (wie bei den Griechen ὁ μέγας βασιλεύς v. Perserkönig), Suet. Cal. 5 (so wohl auch regum rex regalior, Plaut. capt. 825): u. so bl. rex vorzugsw. v. Perserkönig (wie im Griech. βασιλεύς), Ter. heaut. 117. Nep. Milt. 7, 5: regem deligere, creare, constituere, Cic.: alqm appellare regem, den königlichen Titel beilegen, Cic.: sub rege esse (stehen), Liv. – poet. attrib., herrschend, regierend, populus late rex, Verg. Aen. 1, 21. – II) übtr.: 1) als Bezeichnung mancher Götter, rex divûm atque hominum, r. deorum, v. Jupiter, Verg.: rex aquarum, v. Neptun Ov.: rex Stygius, v. Pluto, Verg.; dah. regis solium, des Pluto, Verg. – 2) reges, der König und seine Gemahlin, das Königspaar (s. M. Müller Liv. 1, 39, 2), reges excitos, Liv.: Ptolemaeus Cleopatraque reges, Liv. – od. die königliche Familie, ne quis eum motum regibus nuntiaret, Liv.: direptis bonis regum, Liv. – od. die königlichen
    ————
    Prinzen od. Kinder, reges Syriae, regis Antiochi filius, Cic.: rex Epiphanes, Prinz, Tac.: controversiae regum, Caes. – 3) zur Zeit der Republik, nach Vertreibung des letzten Königs, oft als gehässige Benennung, Despot, unumschränkter Herrscher, rex populi Rom., d.i. Cäsar, Cic. de off. 3, 84: decem reges aerarii etc., von den zehn Kommissarien, um den Rullus verhaßt zu machen, Cic. de lege agr. 2, 15. – 4) in der Religionssprache, rex sacrorum, sacrificiorum, Cic., od. rex sacrificus, Liv., od. rex sacrificulus, Liv., ein dem Pontifex Maximus untergebener Priester, der die Opfer verrichten mußte, die früher die Könige verrichteten (s. Weißenb. u. M. Müller Liv. 2, 2, 1): r. Nemorensis, Opferpriester der Diana von Aricia, Suet. Cal. 35, 3. – 5) im allg., wie KönigHaupt, Oberhaupt, Machthaber, Lenker, a) v. Tieren, wie r. ferarum, v. Löwen, Phaedr.: r. apum, Scriptt. r. r. u. Verg.: r. avium, v. trochilus (w. s.), Plin.: v. Adler, Plin. – u. v. Flüssen, wie v. Eridanus, als Hauptfluß Italiens, Verg. – b) vom Beschützer, Patron der Schmarotzer, Plaut., Ter., Hor. u.a. – c) jeder Mächtige, Reiche, Vornehme, der mächtige, reiche Patron (s. Brix Plaut. capt. 90), meus rex potitus est hostium, Plaut.: rex eris, si etc., Hor.: r. causarum, der alle Prozesse gewinnt, von einem großen Redner, Ascon.: regem me esse oportuit! ich sollte ein reicher Mann sein! Ter.: dah.
    ————
    reges, von den Freunden des damals vielvermögenden Cäsar, große (hohe) Herren, Cic. ep. 9, 19, 1. – d) der Leiter eines Jünglings, der Jugendführer, Erzieher, pueritiae, Hor. carm. 1, 36, 8. – e) rex mensae (wie im Griech. βασιλεύς = συμποσίαρχος), der Zechmeister bei dem Gastmahle od. Trinkgelage, Macr. sat. 2, 1, 3: so auch rex convivii, Sidon. epist. 9, 13, 4: im Zshg. bl. rex, Prud. cath. 9, 30. – Genet. rege, Corp. inscr. Lat. 6, 5639 = 12, 1334a. – Genet. Plur. regerum, Cn. Gell. bei Charis. 54, 26.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rex

  • 9 bellum

    bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Āfricus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. pro-ficīscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare, Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. ad-ministro, ago, 1. gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic. de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3.

    lateinisch-deutsches > bellum

  • 10 controversia

    contrōversia, ae, f. (controversus), I) die entgegengesetzte Richtung, aquae, Ulp. dig. 39, 2, 24. § 5. – II) übtr., die Streitigkeit, insofern zwei Parteien gegeneinander gerichtet sind, deren jede recht zu haben glaubt, der Streit, in dem das pro u. contra erörtert wird, die Streitfrage, der Streitpunkt, strittige Punkt, a) der wirkliche: c. hereditaria, Cic.: magna, perparva, Cic.: legitima, Cic.: controversiae forenses, Cic.: controversiae verae (Ggstz. fictae, s. no. b), Quint. – m. Ang. worüber? durch obj. Genet., hereditatis, Cic.: iuris, iniuriarum, Quint.: verbi, Wortgezänke, Cic. – adducere rem in controversiam, Cic.: alere diutius controversiam, Caes.: avocare controversiam a propriis personis et temporibus, Cic. – cognoscere statuereque de controversiis regum, Liv.: publicas controversias cognoscere, Hirt. b. G.: pro (als) amico atque arbitro componere controversias regum, Caes.: componere controversias per colloquia, Caes.: constituere controversiam, Cic. – deducere rem in controversiam, Caes.: controversias suas litesque ad alqm deferre, Eutr. (u. so controversiae secreto deferebantur, Cic.): diligenter diiudicare eam controversiam, Cic.: diiudicare controversiam verbis, non aequitate, Cic.: dirimere controversiam, Cic.: disceptare eorum controversias, Cic.: disceptare inter se controversias iure ac iudicio aut bello, Liv.: ius dicere disceptareque controversias minimarum rerum, Liv.: distrahere controversias, Cic.: ducere (hinziehen) controversiam usque ad noctem, Cic. – est c. de hereditate, de finibus, Caes.: u. (Ggstz.) de verbo controversia est, de re quidem convenit, Cic.: est alci nulla controversia cum alqo, Plaut.: est alci c. cum alqo de annona, Cic.: sunt alci magnae rei familiaris controversiae cum alqo, Cic.: est c. inter alqos, Caes.: est inter scriptores de numero annorum c., Cic.: u. (Ggstz.) controversia autem inter hominum sententias aut est in illo, utrum sit utilius; aut etiam, cum id convenit, certatur, utrum... an etc., Cic.: c. non erat, quin verum dicerent, Cic.; vgl. nihil controversiae fuit, quin consules crearentur M. Geganius Macerinus et L. Sergius Fidenas, Liv.: agrum, qui in controversia erat, obtinebat, Liv. – controversia est m. folg. Acc. u. Inf., Gell. 12, 7, 3. – id est in controversia m. folg. indir. Fragesatz, zB. iurene fecerit et licueritne id facere, id est in controversia, Cornif. rhet.: perinde quasi id fuisset in controversia, quo illi nomine appellarentur, Cornif. rhet. – explicare controversias forenses dicendi genere apto ad dicendum, ad delectandum, ad permovendum, Cic.: exsistunt controversiae ex scripti interpretatione, Cornif. rhet. – nihil ambigi potest, in quo non aut res controversiam faciat aut verba, Cic. – facit alqs controversiam m. folg. indir. Fragesatz, zB. iustine magistratus summae rerum praesint, Liv. – aut alteri aut invicem utrique de iure fit controversia, Quint. – non facere se controversiam, quin priores partes consulis essent futurae, Val. Max. – habere controversiam de hereditate, Cic.: habere cum alqo controversiam hereditariam, Cic.: habere cum alqo controversiam de fundo, Cic.: habere controversias inter se, Caes.: habere inter se controversias de senatu cooptando, Cic.: u. (m. folg. indir. Fragesatz) perpetuas inter se controversias habere, quinam anteferatur, Caes. – disceptando finire controversias (Ggstz. ferro decernere), Liv.: finire controversias inter Achaeos ac Lacedaemonios, Liv. – infertur de loco et tempore eius rei c., Caes.: intendere controversiam propter nominum mutationem, Cornif. rhet.: hic dies de nostris controversiis iudicabit, Caes. – minuere controversias, Caes.: movere controversiam nominis, Tac. dial. 25: neque de re, sed de verbo controversiam movent, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D. – oblivisci controversiarum ac dissensionis, Caes.: omittere controversiam, Cic.: oritur quaedam in callibus controversia pastorum, Cic.: orta est inter eos de principatu c., Caes. – omnis est contentio inter homines doctos in verbi controversia posita, Cic. – alqd nullam controversiam recipit, Cels.: alqd relinquitur in controversia (Ggstz. alqd nobis convenit cum adversariis), Cornif. rhet. – sedare controversias, Cic.: de nomine et vocabulo controversiam struere, Cornif. rhet. – tollere controversias, Cic.: torquet verbi c. iam diu Graeculos homines, Cic.: posse de controversiis colloquio transigi, Tac. – venit alqd in controversiam, Cic., od. aut in controversiam aut in contentionem, Quint.: ne illud quidem in controversiam venit, quin etc., Cels. – versatur alqd aut in controversia aut in contentione, Cic.: vocatur res in aliquam controversiam, Cic.: vocatur res in dicendi disceptationem aut controversiam, Cic. – sine controversia, ohne Streit, ohne Händel, ohne Widerspruch, zB. sine c. solvere (bezahlen), Cic.: sine c. rem conficere, Cic.: hunc... sine c. vicimus, ohne W., unzweifelhaft, Cic.: audivi sine c. magnos oratores, Cic.: so auch sine ulla c. fundum quadriennium possidere, Cic. ( aber Flor. 1, 18, 13 ist victoria sine controversia, ein Sieg ohne Kampf, ein unblutiger). – b) der erdichtete, als Thema in den Rhetorenschulen usw. aufgestellte u. erörterte Rechtsfall, die Kontroverse, vollst. c. ficta (Ggstz. c. vera), c. scholastica (griech. σύνταξις), Quint.: controversiarum sententiae, Sen. rhet.: controversiae ex historiis compositae, Quint.: unam de schola controversiam, non illam sane difficillimam aut novam, proponam in exemplum, Quint.: poscit controversias plures; electionem auditoribus permittit, saepe etiam partes, Plin. ep.: controversiam od. controversias declamare, Sen. rhet. u. Spart. – / Abl. Plur. synk. controversis, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 45. – arch. controvorsia (controvosia), wov. Akk. Plur. controvorsias, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 42. controvosias, ibid. lin. 2: Abl. Plur. controversieis, ibid. lin. 1. – Die Form contraversia, Tab. cerat. X II. col. 2, 5 im Corp. inscr. Lat. 3. p. 949 a. E.

    lateinisch-deutsches > controversia

  • 11 disciplina

    disciplīna, ae, f. (discipulus), die Schule, I) im engern Sinne, die Lehre, der Unterricht, die Unterweisung, Bildung, Schule, 1) eig., absol., verb. educatio et disc., Quint.: litterae reliquaeque res, quarum est disciplina, für die es einen Unterricht gibt, die gelernt werden, Cic.: omnis disciplina memoriā constat (beruht auf dem G.), Quint.: haec est ergo tua disciplina? sic tu instituis adulescentes? Cic.: novum alqm alci in disciplinam tradere, Cic.: ab alqo disciplinam accipere, Cic.: nec disciplinam (Unterweisung, Theorie) modo, sed exemplum (Beispiel, Praxis) a me petere, Liv.: alci eam disciplinam adhibere (angedeihen lassen), Liv.: disciplinae esse aliis, andern zum Muster dienen, Plaut. – m. subj. Genet., disc. magorum, Cic.: furis atque divisoris, Cic.: caelestium praeceptorum, Vell.: parentum, Iustin. – pueritiae disciplinae, Unterrichtszweige des Knabenalters, Knabenunterricht, Cic. – m. obj. Genet. (in), disc. dicendi, rednerische Schulbildung, Cic.: virtutis, Cic.: litterarum disciplina (das Erlernen) agitari coepit, Cels. – 2) meton.: a) der Gegenstand der Lehre, die Wissenschaft, Kunst, das System, und wie unser Schule = die daraus hervorgehenden Kenntnisse, Fertigkeiten, Bildung, α) übh., absol., Corinthus disciplinis erudita, Cornif. rhet.: animum disciplinis meliorem fieri, Quint.: corpus periculis aut animum disciplinis exercuit, Vell. – m. Adjj., disciplinae Graecae, nostrae, Quint.: disciplinae liberales (Dichtkunst, Beredsamkeit, Jurisprudenz), Vell.: quaedam insitiva disc., aus der Fremde eingeführte Bildung, Cic.: disc. Etrusca, Cic.: bellica, Kriegskunst, Cic.: militaris, Kriegskunst, Nep.: navalis, theoretische Kenntnisse im Seewesen, Cic.: medicinae disciplinae libri, Werke über Medizin, medizinische Schriften, Gell.: architecti est scientia plurimis disciplinis (Wissenschaftszweigen) et variis eruditionibus (Elementarkenntnissen) ornata, Vitr.: disciplinis fallacissimis eruditus, in den Künsten des feinsten Betrugs, Auct. b. Alex.: alqm omni (in jedem Zweig) disciplinā militari erudire, Nep.: disciplinis regiis educari, Auct. b. Afr.: habere quasdam etiam domesticas (von Haus aus) disciplinas, Cic. – m. obj. Genet., disc. populorum, die Kunst, die V. zu lenken, Cic.: iuris civilis, Cic.: sapientiae, Liv.: musices, Quint.: haec dicendi ratio aut disciplina, Cic.: disc. ruris, der systematische od. rationelle Betrieb der Landwirtschaft, Col.: disc. augurandi, Suet. – β) die philos. Schule, das System, philosophiae disciplina u. disciplinae, Cic.: disc. mollis, Cic.: qui sunt ab ea disciplina, Cic. – γ) die rhetor. Schule, Methode, das Lehrsystem, Hermagorae, Cic.: summus doctor istius disciplinae, Cic. – b) Plur. disciplinae konkr.: α) Unterrichtsanstalten, Cic. Sull. 89. – β) Sekten, philosophorum, Ter. eun. 263.

    II) im weitern Sinne, die Schule = die Erziehung, Zucht, 1) eig.: a) im allg., disc. puerilis, Jugenderziehung, Cic.: severitas ac disc. maiorum, Tac.: disc. Amerina patris familiae rusticani, Cic.: civitatis (die im Staate herrschende), Cic.: vetus disc. regum, strenge Zucht, Strenge, Curt.: disc. tetra ac tristis veterum Sabinorum, Liv.: disc. familiae (der Sklaven) gravis et constans, Cic. – a pueris nullo officio aut disciplinā assuefacti, Caes.: labante disciplinā, Liv.: labente paulatim disciplinā, Liv.: disciplinam domesticam diligenter severeque regere, Suet. – b) insbes., die Kriegszucht, Mannszucht, disc. militaris, Liv. u.a.: disc. castrensis, Ps. Quint. decl.: disc. castrorum, Plin. pan. u. Suet.: militiae disc., Zucht der Kriegsschule, Cic.: disc. populi Romani, Cic.: disc. maiorum, Sall.: modestia militaris, veteris disciplinae decus, Tac.: disciplinam (militarem) severissime regere, Suet. u. Eutr. – 2) meton., die aus der Erziehung hervorgehende geordnete Einrichtung, Lebenseinrichtung, Ordnung, Weise, Sitte, Grundsätze, Gewohnheit, Politik, a) im allg.: disciplinae sanctitas, Ehrlichkeit der Politik, Liv.: novitas incognitae disciplinae, Vell.: disc. publica, öffentliche (polizeiliche) Ordnung, Polizei, ICt. u. Eccl.: disc. Macedonum regum, Persarum, Curt.: meretricia disc., Mätressenwirtschaft, Cic.: certa vivendi disc., bestimmte Lebensordnung, Cic.: disc. sacrificandi, Opferritus, Liv.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: eādem disciplinā (Politik) uti, Plaut.: earum artem et disciplinam colere, Plaut.: nam disciplina (Politik) est eis demunerarier ancillas primum, ad dominas qui affectant viam, Ter. – b) die Staatseinrichtung, Verfassung, Staatsverfassung, disc. civitatis, Sen.: disc. rei publicae, Cic.: earum civitatum severissima disc., Tac.: Lacedaemoniorum disc., Cic.: disciplinam dare, Cic.: disciplinam Lycurgi od. vetustissimam disciplinam Lycurgi tollere, Liv.: o morem praeclarum disciplinamque, quam a maioribus accepimus, si quidem teneremus, Cic. – / Gedehnte Nbf. discipulīna, Plaut. asin. 201; most. 154; Pseud. 1274. Corp. inscr. Lat. 7, 896. Cic. de rep. 2, 34 cod.; vgl. Fleckeisen Misc. crit. p. 34. – discipleina, Corp. inscr. Lat.2 1. p. 202 (elog. XLI).

    lateinisch-deutsches > disciplina

  • 12 imperium

    imperium, iī, n. (impero), I) der Befehl, Machtspruch, das Gebot, der Auftrag, die Anordnung, A) im allg.: imperio Iovis, Verg., pueri, Ov.: imperiis assuetus (cervus), Verg.: ad omne imperium suum parati et intenti, Curt.: imperium accipere, Befehl bekommen, Liv.: imperium exsequi, vollziehen, Ter.: imperium abnuere, den Gehorsam verweigern, Liv.: imperiis patris oboedientem esse, Plaut.: alqm imperio (auf B.) alcis confodere, Flor. – Plur., decumarum imperia, die Zehntauflagen, Cic. Verr. 4, 111. – B) insbes., die Verordnung des Arztes, Plin. pan. 22, 3. – II) die Macht, zu befehlen, Gewalt der Eltern, der Herrschaft über das Gesinde usw., A) im allg.: domesticum, Cic.: summa imperii custodiae, Oberbefehlshaberamt über die Gefängnisse, Nep.: esse sub imperio matris, Ter.: iussa deûm imperiis egere suis, Verg.: imperium habere in alqm, Ter.: est mihi imperium in re, Plaut.: übtr., terra numquam recusat imperium (agricolae), Cic.: pro imperio, vermöge der Macht, zu befehlen, als Gebieter, gebieterisch, Ter. u. Liv.: imp. sui, Selbstbeherrschung, Plin.: immoderati adversus se imperii fuit, Sen.: animi imperio, corporis servitio magis utimur, den G. haben wir zum Herrschen, den K. mehr zum Dienen, Sall. – B) insbes.: 1) die (höchste) Gewalt, a) in einer Stadt, im Staate od. Lande, die Gewalt, Amtsgewalt, Oberge walt, Staatsgewalt, das Regiment, die Regierung, die Herrschaft, Oberherrschaft, unius imperium, die Alleinherrschaft, Liv.: acerbitas imperii, Nep.: provinciae, Caes.: imperio eius, unter seiner Regierung, Liv.: regere urbem imperio, als König, Liv. (u. so populi, non regum imperio regi, Curt.): cadere sub populi Rom. imperium, Cic.: sub populi Rom. imperium redigere, Caes.: de imperio decertare od. dimicare, Cic.: in imperio esse, im Besitze der Gewalt sein, herrschen, regieren, Liv.: summo imperio esse, die höchste Gewalt in Händen haben, Cic.: regum timendorum in proprios greges, reges in ipsos imperium est Iovis, Hor. – b) von einem einzelnen Amte, wie des Konsuls, Statthalters, die Amtsgewalt, Cic.: dah. im Plur. imperia, Befehlshaberstellen, Ehrenstellen in der Provinz (Ggstz. magistratus, d.i. in der Stadt), Suet.: so auch extraordinaria, Suet. (vgl. Bremi Suet. Caes. 54). – c) v. der kaiserlichen Regierung, imperii singularis regimen, Monarchie, Lact.: in imperium vocitari, Vopisc.: militaribus usque ad imperium gradibus evectus, Treb. Poll.: imperium recipere, deponere, Suet.: ducatus et imperia ludere, Generalissimus u. Kaiser, Suet. Ner. 35, 5. – 2) die Gewalt über das Heer, der Oberbefehl, die Befehlshaberstelle, das Kommando, summum imperium, Cic.: summa imperii, Cic. u. Nep.: maritimum, Oberbefehl zur See, Caes. u. Nep.: imperia magistratusque, Würden im Kriege u. Frieden, Nep.: magistratus gerere, imperia suscipere, Lact.: dare alci imperium, Cic. u. (Ggstz. demere) Sall. fr.: in imperio od. in imperiis esse, Feldherr sein, eine Feldherrnstelle bekleiden, Suet. u. Tac.: cum imperio esse, ein Kommando (einen Oberbefehl) haben, Cic.: cum summo imperio et potestate esse, Inhaber der höchsten Militär- u. Zivilgewalt sein, Cic.: alci imperium prorogare, Cic. u. Liv.: classem imperio praesens regebat, befehligte die Fl. in eigener Person, Plin. ep. – duo imperia, einzelne militärische Würden, Liv. – ironisch, imperium iudiciorum tenere velle, in den G. kommandieren, nach Willkür schalten wollen, Cic. Verr. 2, 77. – C) meton.: 1) der Befehlende, a) (wie ἀρχαί) = obrigkeitliche Behörde, Beamte, in conspectu summi imperii, Val. Max. 9, 12 ext. 1: erat plena lictorum et imperiorum provincia, Caes. b. c. 3, 32, 4. – b) Militärbehörden, imperia et potestates, Militär- u. Zivilbehörden, Cic. Phil. 2, 52; de legg. 3, 9: u. kommandierende Offiziere, Befehlshaber, Auct. b. Alex. 67, 1. – 2) der Befehligte, Regierte, a) das Verwaltungsgebiet, imperium tuum, Cic. ep. 1, 7, 6. – b) ein großes, unter einem Herrscher stehendes Reich, wie das römische, das röm. Reich, der röm. Staat, finium imperii nostri propagatio, Cic.: immensum imperii corpus, Tac.: adiectis Britannis imperio, Hor. – dah. c) das Reich, der Staat = die Untertanen, Plin. nat. hist. praef. § 2. Plin. pan. 10, 6. – / impeirium, Corp. inscr. Lat. 2, 5041.

    lateinisch-deutsches > imperium

  • 13 Vertreiber

    Vertreiber, expulsor (z.B. tyranni). – exactor (z.B. regum). Vertreiberin, expultrix (z.B. vitiorum, von der Philosophie). – Vertreibung, expulsio. exactio. eiectio (alle drei im Zshg. = Vertreibung aus dem Staate). – propulsatio (z.B. periculi). – die V. der Könige, exactio regum: nach V. des Königs Tarquinius Superbus, Superbo expulso od. exacto oder eiecto rege: im dritten Jahre nach V. der Könige, tertio anno post reges exactos: zehn Jahre nach V. der Könige, decem anni post expulsos reges od. post exactos reges od. post eiectos reges: sich über die gewaltsame V. des Milo beschweren, queri de Milone per vim expulso.

    deutsch-lateinisches > Vertreiber

  • 14 Weltgeschichte

    Weltgeschichte, omnium saeculorum, regum, nationum populorumque res gestae (die Ereignisse und Taten aller Zeiten, Könige und Völker). – acta regum quaeque passim invicem ausi sunt populi (die Tatender Könige und Völker). – totius orbis terrarum historiae (Geschichten der ganzen röm. Welt als Erzählungen). – allgemeine W., universae historiae in unam seriem coactae.

    deutsch-lateinisches > Weltgeschichte

  • 15 aestus

    aestŭs, ūs, m. [st1]1 [-] chaleur, ardeur, flamme, feu.    - furit aestus ad auras, Virg.: le feu s'élance en tourbillons furieux vers les nues.    - meridiei aestus, Liv.: la chaleur de midi. [st1]2 [-] au fig. ardeur, émotion violente, passion, fureur, fougue.    - civilis belli aestus, Hor. Ep. 2: la fureur de la guerre civile.    - fabula stultorum regum et populorum continet aestum, Hor. Ep. 1: ce poème contient les fureurs insensées des peuples et des rois. [st1]3 [-] trouble, inquiétude, irrésolution, perplexité.    - qui aestus, quae tenebrae, Cic.: que d'indécision, que de ténèbres! [st1]4 [-] marée, courant, bouillonnement des flots, violente agitation de la mer, houle, vague.    - aestus maritimi, Cic.: houle de la mer.    - aestuum accessus et recessus, Cic.: le flux et le reflux.    - aestus decedit, Liv.: la marée descend. [st1]5 [-] Lucr. émanation (d'atomes).
    * * *
    aestŭs, ūs, m. [st1]1 [-] chaleur, ardeur, flamme, feu.    - furit aestus ad auras, Virg.: le feu s'élance en tourbillons furieux vers les nues.    - meridiei aestus, Liv.: la chaleur de midi. [st1]2 [-] au fig. ardeur, émotion violente, passion, fureur, fougue.    - civilis belli aestus, Hor. Ep. 2: la fureur de la guerre civile.    - fabula stultorum regum et populorum continet aestum, Hor. Ep. 1: ce poème contient les fureurs insensées des peuples et des rois. [st1]3 [-] trouble, inquiétude, irrésolution, perplexité.    - qui aestus, quae tenebrae, Cic.: que d'indécision, que de ténèbres! [st1]4 [-] marée, courant, bouillonnement des flots, violente agitation de la mer, houle, vague.    - aestus maritimi, Cic.: houle de la mer.    - aestuum accessus et recessus, Cic.: le flux et le reflux.    - aestus decedit, Liv.: la marée descend. [st1]5 [-] Lucr. émanation (d'atomes).
    * * *
        AEstus, huius aestus, masc. gen. Virg. L'ardeur du soleil.
    \
        AEstus. Virgil. La grande chaleur sortant du feu, comme celle qui sort de la gueule d'une fournaise.
    \
        AEstus maris. Plin. Le regorgement de la mer, quand il y a plusieurs grandes ondes et vagues sans cause apparante, Le flot de la mer, L'aller et venir de la mer.
    \
        AEstus, translatum ad animum. Cic. Ardeur et vehemence.
    \
        AEstus gloriae. Cic. Ardent et impetueux desir de gloire.
    \
        Fluctuare aestu curarum. Vir. Quand on ne scait qu'on doibt faire.
    \
        Magnus irarum aestus. Virgil. Grande esmotion et perturbation de courroux.
    \
        AEstus ingenii. Cic. Vehemence et impetuosité d'esprit.
    \
        AEstus consuetudinis. Cic. La force et violence d'accoustumance.
    \
        Commouere aestus belli. Lucret. Esmouvoir tumulte de guerre.
    \
        AEstus. Ouid. Ardeur d'amour.
    \
        AEstus vlceris. Cic. Inflammation d'ulcere.
    \
        AEstus, Dubitatio, Solicitudo. Plin. iunior. Doubte, Soing, Soulci.
    \
        Grauis aestus. Horat. Fascheux et grief à porter.
    \
        Ignaui aestus. Ab effectu, quod ignauos homines reddant. Ouid. Lasches, vains.
    \
        AEstus mustulentus. Plaut. La fumee du vin nouveau.
    \
        Rapidus aestus. Virgil. Chaleur vehemente.
    \
        Steriles aestus. Claud. Chaleurs qui font la terre sterile.
    \
        Sydereus aestus. Ouid. Chaleur du soleil.
    \
        Torrens aestus. Plin. Chaleur ardente.
    \
        Exaestuare aestus. Lucret. Jecter hors.
    \
        Insinuare aestum. Lucret. Faire entrer la chaleur.
    \
        Laborare aestu. Columel. Estre vexé et travaillé de chauld.
    \
        Releuare aestus. Ouid. Alleger la chaleur.
    \
        Secare aestu. Virgil. Fendre et traverser la mer esmeue.
    \
        Solari aestum fluuiis. Horat. Par temps chauld se rafraichir en rivieres.
    \
        Solui aestum. Lucret. Estre fondu par force de chaleur.
    \
        Sustinere aestus. Ouid. Endurer et porter grand chauld.
    \
        Torrens aestu terra. Colum. Bruslee de chaleur.

    Dictionarium latinogallicum > aestus

  • 16 eximius

    eximĭus, a, um [st2]1 [-] choisi, réservé pour le sacrifice. [st2]2 [-] éminent, distingué, supérieur, privilégié, excellent, remarquable, rare. [st2]3 [-] exempté, privilégié, excepté.    - mulier facie eximia, Cic. Verr. 2.5.31.§ 82: femme d'une rare beauté.    - eximii regum, Stat. Th. 6, 15: remarquables entre les rois.    - eximius spe adolescens, Cic.: jeune homme qui donne les plus belles espérances.    - eximii ignes, Lucr.: embrasement violent.
    * * *
    eximĭus, a, um [st2]1 [-] choisi, réservé pour le sacrifice. [st2]2 [-] éminent, distingué, supérieur, privilégié, excellent, remarquable, rare. [st2]3 [-] exempté, privilégié, excepté.    - mulier facie eximia, Cic. Verr. 2.5.31.§ 82: femme d'une rare beauté.    - eximii regum, Stat. Th. 6, 15: remarquables entre les rois.    - eximius spe adolescens, Cic.: jeune homme qui donne les plus belles espérances.    - eximii ignes, Lucr.: embrasement violent.
    * * *
        Eximius, Adiectiuum, Mis à part, Excellent, et comme separé d'entre autres.
    \
        Neque esset verisimile, quum omnibus. Siculis faceret iniurias, te illi vnum eximium, cui consuleret, fuisse. Cic. Que toy seul ayes esté exempt et excepté, Qu'il t'ait excepté.
    \
        Forma eximia. Ouid. Excellente beaulté, Singuliere.
    \
        Eximia iniuria. Cic. Grande.
    \
        Eximius odor. Plin. Grand.
    \
        Virgo eximia specie. Silius. De beaulté excellente.
    \
        Eximia spe adolescens. Cic. De qui on a grande esperance.

    Dictionarium latinogallicum > eximius

  • 17 rex

    [st1]1 [-] rex, rēgis, m. [rego]: - [abcl][b]a - roi, souverain, monarque; suffète (à Carthage); grand roi (roi de Perse). - [abcl]b - (sous la république, terme odieux) maître absolu, despote, tyran. - [abcl]c - le premier (dans un art), le prince (des orateurs). - [abcl]d - personnage puissant ou riche: chef, maître, patron, protecteur, gros personnage, nabab. - [abcl]e - mentor, précepteur. - [abcl]f - chef des jeux d'enfants.[/b]    - reges (au plur.): - [abcl]a - les rois. - [abcl]b - le roi et la reine, le couple royal. - [abcl]c - la famille royale. - [abcl]d - les fils du roi.    - Karthagine quotannis bini reges creabantur, Nep.: chaque année, à Carthage, on nommait deux rois (= deux suffètes).    - impune quae lubet, id est regem esse, Sall.: faire librement ce que l'on veut, c'est être un tyran.    - populus late rex, Virg.: le peuple qui exerce une vaste domination.    - rex umbrarum, Ov.: celui qui commande aux ombres (Pluton).    - rex Olympi, Virg.: celui qui commande sur l'Olympe (= Jupiter).    - hic inferni janua regis dicitur, Virg. En. 6: ici, dit-on, se trouve la porte du roi des Enfers.    - rex tertiae sortis, Sen. Herc. Fur. 833: le roi qui a eu en partage le troisième lot (= Pluton).    - pronepos regis aquarum, Ov. 10: arrière-petit-fils du roi des eaux (= de Neptune).    - movit caput aequoreus rex, Ov. 8: le roi des eaux (= Neptune) acquiesça de la tête.    - regum rex (gr. βασιλευς βασιλέων), Suet. Calig. 5; Amm. 17: le roi des rois (le roi des Parthes).    - rex sacrificulus (rex sacrificus ou rex sacrorum): roi des sacrifices (dignité religieuse chez les Romains). - voir hors site rex sacrorum.    - rex mensae, Macr.: le roi du festin, le président du festin.    - rex convivii, Sid. (rex seul, Prud.): le roi du festin.    - rex avium, Plin.: le roi des oiseaux (l'aigle).    - rex armenti, Stat.: le roi du troupeau (= le taureau).    - rex ferarum: le roi des animaux (= le lion).    - Eridanus, rex fluviorum, Virg.: le Pô, le fleuve le plus important des fleuves.    - regem me esse oportuit, Ter. Phorm.: j'aurais dû être un gros bourgeois! [st1]2 [-] Rex, Rēgis, m.: Rex (surnom).
    * * *
    [st1]1 [-] rex, rēgis, m. [rego]: - [abcl][b]a - roi, souverain, monarque; suffète (à Carthage); grand roi (roi de Perse). - [abcl]b - (sous la république, terme odieux) maître absolu, despote, tyran. - [abcl]c - le premier (dans un art), le prince (des orateurs). - [abcl]d - personnage puissant ou riche: chef, maître, patron, protecteur, gros personnage, nabab. - [abcl]e - mentor, précepteur. - [abcl]f - chef des jeux d'enfants.[/b]    - reges (au plur.): - [abcl]a - les rois. - [abcl]b - le roi et la reine, le couple royal. - [abcl]c - la famille royale. - [abcl]d - les fils du roi.    - Karthagine quotannis bini reges creabantur, Nep.: chaque année, à Carthage, on nommait deux rois (= deux suffètes).    - impune quae lubet, id est regem esse, Sall.: faire librement ce que l'on veut, c'est être un tyran.    - populus late rex, Virg.: le peuple qui exerce une vaste domination.    - rex umbrarum, Ov.: celui qui commande aux ombres (Pluton).    - rex Olympi, Virg.: celui qui commande sur l'Olympe (= Jupiter).    - hic inferni janua regis dicitur, Virg. En. 6: ici, dit-on, se trouve la porte du roi des Enfers.    - rex tertiae sortis, Sen. Herc. Fur. 833: le roi qui a eu en partage le troisième lot (= Pluton).    - pronepos regis aquarum, Ov. 10: arrière-petit-fils du roi des eaux (= de Neptune).    - movit caput aequoreus rex, Ov. 8: le roi des eaux (= Neptune) acquiesça de la tête.    - regum rex (gr. βασιλευς βασιλέων), Suet. Calig. 5; Amm. 17: le roi des rois (le roi des Parthes).    - rex sacrificulus (rex sacrificus ou rex sacrorum): roi des sacrifices (dignité religieuse chez les Romains). - voir hors site rex sacrorum.    - rex mensae, Macr.: le roi du festin, le président du festin.    - rex convivii, Sid. (rex seul, Prud.): le roi du festin.    - rex avium, Plin.: le roi des oiseaux (l'aigle).    - rex armenti, Stat.: le roi du troupeau (= le taureau).    - rex ferarum: le roi des animaux (= le lion).    - Eridanus, rex fluviorum, Virg.: le Pô, le fleuve le plus important des fleuves.    - regem me esse oportuit, Ter. Phorm.: j'aurais dû être un gros bourgeois! [st1]2 [-] Rex, Rēgis, m.: Rex (surnom).
    * * *
        Rex, regis. Cic. Roy.
    \
        Purpureus rex. Ouid. Vestu de pourpre.
    \
        Populus late rex. Virgil. Peuple regnant sur grande estendue de pays.
    \
        Rex pueritiae. Horat. Recteur, Moderateur, Guide et gouverneur d'un jeune enfant.
    \
        - siue reges, Siue inopes erimus coloni. Horatius. Soit que soyons riches, soit que soyons povres, etc.
    \
        Reges aerarii. Cic. Les gouverneurs du thresor d'une ville.

    Dictionarium latinogallicum > rex

  • 18 sanctitas

    sanctĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] caractère inviolable et sacré. [st2]2 [-] piété, sentiments religieux. [st2]3 [-] innocence des moeurs, moralité, honneur, intégrité. [st2]4 [-] pureté des moeurs, chasteté. [st2]5 [-] sévérité, austérité (du style).    - sanctitas regum, Caes.: caractère sacré des rois.    - fretus sanctitate tribunatus, Cic.: fort de son inviolabilité comme tribun.    - religionum sanctitates, Cic.: pratiques religieuses.    - exemplum veteris sanctitatis, Cic.: modèle de l'antique vertu.    - sanctitas feminarum, Liv.: chasteté des femmes.    - sanctitas docentis, Quint.: pureté des moeurs du maître.
    * * *
    sanctĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] caractère inviolable et sacré. [st2]2 [-] piété, sentiments religieux. [st2]3 [-] innocence des moeurs, moralité, honneur, intégrité. [st2]4 [-] pureté des moeurs, chasteté. [st2]5 [-] sévérité, austérité (du style).    - sanctitas regum, Caes.: caractère sacré des rois.    - fretus sanctitate tribunatus, Cic.: fort de son inviolabilité comme tribun.    - religionum sanctitates, Cic.: pratiques religieuses.    - exemplum veteris sanctitatis, Cic.: modèle de l'antique vertu.    - sanctitas feminarum, Liv.: chasteté des femmes.    - sanctitas docentis, Quint.: pureté des moeurs du maître.
    * * *
        Sanctitas, pen. cor. sanctitatis. Cic. Saincteté et honnesteté.

    Dictionarium latinogallicum > sanctitas

  • 19 socius

    [st1]1 [-] sŏcĭus, a, um:    - gén. plur. socium Virg. En. 5, 174; Liv. 21,17,2 ; 22, 27, 11, etc. a - associé, en commun.    - socium cum aliquo nomen habere, Ov. F. 1, 608: partager un nom avec qqn.    - mea consilia pacis socia fuerunt, Cic. Marc. 14: ma politique a fait cause commune avec la paix.    - nocte socia, Cic. Phil. 2, 45: avec la complicité de la nuit.    - socium templum, Ov.: temple commun à deux divinités. b - allié, auxiliaire.    - urbs socia, Liv. 27, 1, 6: ville alliée.    - regum sociorum auxilia, Cic. Fam. 15, 4, 3: les troupes auxiliaires fournies par les rois alliés.    - socia agmina, Virg.: troupes auxiliaires.    - socii navales, Liv. 21, 50: matelots, équipage de la flotte. c - conjugal, nuptial.    - socius lectus, Ov. A. A. 2, 377: lit conjugal.    - socios ad ignes convenire, Ov. M. 9, 797: se réunir près des torches nuptiales. [st1]2 [-] sŏcĭus, ĭi, m.: a - compagnon, associé.    - socius regni, Cic. Rep. 2 35: associé au trône.    - socius culpae, Cic. Att. 11, 14, 1: qui prend sa part d'une faute. --- cf. Cic. Fam. 13, 71; Rep. 2, 14.    - socius alicui rei, Virg. En. 5, 712: associé à qqch.    - poét. socius generis ou sanguinis, Ov. M. 3, 259 ; Tr. 4, 5, 29: ayant en commun la race, le sang (parent).    - socius tori, Ov. M. 14, 678: époux. b - associé [dans une affaire commerciale], collaborateur.    - Cic. Verr. 3, 50 ; Amer. 116.    - socii, Cic. Br. 86: membres d'une société fermière, publicains. --- cf. Cic. Fam. 13, 9, 3.    - pro socio damnari, Cic. Fl. 43: être condamné pour fraude envers un associé. c - allié.    - socii et Latini, Cic. Lael. 12: les alliés et les Latins.    - socii et nomen Latinum, Sall. J. 39, 2: les alliés et les villes de nom latin.    - fides sociūm (= sociorum), Liv.: la fidélité des alliés.    - socius haereditatis, Plin.-jn.: cohéritier.    - socius sanguinis, Ov.: parent.    - socia, ae, f.: - [abcl]a - compagne. - [abcl]b - épouse.
    * * *
    [st1]1 [-] sŏcĭus, a, um:    - gén. plur. socium Virg. En. 5, 174; Liv. 21,17,2 ; 22, 27, 11, etc. a - associé, en commun.    - socium cum aliquo nomen habere, Ov. F. 1, 608: partager un nom avec qqn.    - mea consilia pacis socia fuerunt, Cic. Marc. 14: ma politique a fait cause commune avec la paix.    - nocte socia, Cic. Phil. 2, 45: avec la complicité de la nuit.    - socium templum, Ov.: temple commun à deux divinités. b - allié, auxiliaire.    - urbs socia, Liv. 27, 1, 6: ville alliée.    - regum sociorum auxilia, Cic. Fam. 15, 4, 3: les troupes auxiliaires fournies par les rois alliés.    - socia agmina, Virg.: troupes auxiliaires.    - socii navales, Liv. 21, 50: matelots, équipage de la flotte. c - conjugal, nuptial.    - socius lectus, Ov. A. A. 2, 377: lit conjugal.    - socios ad ignes convenire, Ov. M. 9, 797: se réunir près des torches nuptiales. [st1]2 [-] sŏcĭus, ĭi, m.: a - compagnon, associé.    - socius regni, Cic. Rep. 2 35: associé au trône.    - socius culpae, Cic. Att. 11, 14, 1: qui prend sa part d'une faute. --- cf. Cic. Fam. 13, 71; Rep. 2, 14.    - socius alicui rei, Virg. En. 5, 712: associé à qqch.    - poét. socius generis ou sanguinis, Ov. M. 3, 259 ; Tr. 4, 5, 29: ayant en commun la race, le sang (parent).    - socius tori, Ov. M. 14, 678: époux. b - associé [dans une affaire commerciale], collaborateur.    - Cic. Verr. 3, 50 ; Amer. 116.    - socii, Cic. Br. 86: membres d'une société fermière, publicains. --- cf. Cic. Fam. 13, 9, 3.    - pro socio damnari, Cic. Fl. 43: être condamné pour fraude envers un associé. c - allié.    - socii et Latini, Cic. Lael. 12: les alliés et les Latins.    - socii et nomen Latinum, Sall. J. 39, 2: les alliés et les villes de nom latin.    - fides sociūm (= sociorum), Liv.: la fidélité des alliés.    - socius haereditatis, Plin.-jn.: cohéritier.    - socius sanguinis, Ov.: parent.    - socia, ae, f.: - [abcl]a - compagne. - [abcl]b - épouse.
    * * *
    I.
        Socius, socii. Cic. Compaignon en touts labeurs et peines.
    \
        Socii populi Romani. Cic. Les alliez du peuple Romain, et compaignons.
    \
        Iugales socii. Sil. Chevauls qui tirent ensemble.
    \
        Consiliorum socius. Cic. A qui on communique ses conseils.
    \
        Doloris et periculorum socius. Plin. Participant de mes doleurs et perils.
    \
        Omnium itinerum, nauigationum, laborum, periculorum meorum socius. Cic. Qui m'a tenu compaignie par tout où j'ay esté, et en touts mes dangers.
    \
        Flagitiorum et rapinarum socius. Cic. Complice, Consors.
    \
        Operum socii. Horat. Compaignons de besongne.
    \
        Regni socii. Lucan. Qui regnent ensemble.
    \
        Addere se socium alicui. Virgil. S'accompaigner avec aucun, S'associer avec luy.
    \
        Adhibere aliquem socium sibi. Virg. Le prendre à compaignon, L'associer avec soy.
    \
        Inferre se socium. Virg. Se mettre en la compaignie.
    II.
        Arma socia ferebat auxilio. Sil. Le secouroit de ses gents de guerre, et se joignoit avec luy.
    \
        Dii maris exceptum socio dignantur honore. Ouid. Le receurent en leur compaignie et divinité, Le receurent à estre dieu marin comme eulx.
    \
        Linguae sociae commercia. Ouid. Collocution de gents qui parlent un mesme language.
    \
        Nox socia. Cic. Aidant à faire quelque cas.
    \
        Nox socia. Stat. En laquelle le mari et la femme sont couchez ensemble.
    \
        Sanguis socius. Ouid. Le sang de noz parents.
    \
        Sermo socius. Ouid. Pourparlement, Devis, Collocution.

    Dictionarium latinogallicum > socius

  • 20 bellum

    bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Africus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. proficiscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare,
    ————
    Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. administro, ago, gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non
    ————
    modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic.
    ————
    de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > bellum

См. также в других словарях:

  • REGUM Filii — diverbiô sollenni olim universi Israelitae dicti sunt, ob singularem generis et Reip. sanctioris dignitatem nobilitatemque. Unde non semel occurrit in Talmudibus illud Rabb. Simeonis velut vulgari usu atque existimatione notissimum, Universi… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • REGUM Civitas vulgo los Reyes — seu Lima, vide ibi. Caput Peruviae, in ora maris Pacifici, in valle Lima: cuius Portus Callao. Sedes Pro regis Hispan …   Hofmann J. Lexicon universale

  • REGUM (in) libros vel partes extant: Ambrosius — in REGUM libros vel partes extant: Ambrosius Angelomi Stromata, fol. Coloniae, A. C. 1535. Antoninus. Archirota. Augustinus. Beda. Bonfrerii Comment. in fol. Paris. A. C. 1631. et Borrhai, in fol. A. C. 1565. Bafileae. Brentius. Candidus. Causinl …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Liber regum — Comienzo del Liber regum. El Liber regum o Libro de las generaciones y linajes de los reyes, redactado entre 1194 y 1209[1] en idioma aragonés, es una crónica medie …   Wikipedia Español

  • Historia Regum Britanniae — Infobox Book name = Historia Regum Britanniae title orig = translator = Wace, Layamon image caption = author = Geoffrey of Monmouth illustrator = cover artist = country = Wales language = Latin series = subject = genre = Pseudohistory publisher …   Wikipedia

  • Historia Regum Britanniae — (Historia de los reyes de Bretaña, en latín) es una crónica pseudohistórica de Gran Bretaña, escrita por el galés Godofredo de Monmouth, entre los años 1130 y 1136. El libro reseña las vidas de los reyes de los britones cronológicamente,… …   Wikipedia Español

  • Chronica latina regum Castellae — The Chronica latina regum Castellae, known in Spanish as the Crónica latina de los reyes de Castilla, both meaning Latin Chronicle of the Kings of Castile , is a medieval Latin history of the rulers of Castile from the death of Count Fernán… …   Wikipedia

  • REX Regum — Βαςιλεὺς βαςιλέων, non in Sacris fulum, sed et apud Plorinum Deus O. M. dicitur, Ennead. V. c. 53. Veruntamen Rex ille supremus non tamquam alienis imperat, sed iustissimum naturaleque habet Imperium, babet et Regnum verum: Quippe cum ille sit… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Historia Regum Britanniae — Littérature Par catégories …   Wikipédia en Français

  • Historia regum britanniae — Littérature Par catégories …   Wikipédia en Français

  • Ultima ration regum — Ultima ratio regum Gravure sur un canon de Louis XIV, le dernier argument des rois . La locution latine ultima ratio regum, traduite littéralement, signifie « [la force est] le dernier argument des rois » (du latin ultima :… …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»